Waarom implementeren van zorgtechnologie ingewikkeld is.
In deze serie blogs neem ik jullie maandelijks mee in de resultaten van mijn onderzoek. Bij ruim 20 organisaties heb ik verhalen mogen ophalen onder (eind)gebruikers, ambassadeurs en mensen die de implementatie begeleiden.
Serie blogs, de onderwerpen
- Waarom implementeren van zorgtechnologie ingewikkeld is.
- Driedubbele innovatie.
- Een goede business case.
- Implementeren.
- De zachte kant van implementeren.
- Afsluitende blog.
Je kent het misschien wel, iets wat sluimerend in je achterhoofd zit. Afgelopen dagen was dit bij mij het geval. Een mooi onderzoeksresultaat, maar hoe maak ik dit in begrijpelijke taal duidelijk. Tijdens mijn ritjes op de fiets en ‘s ochtends tijdens het wakker worden, hield dit thema mij sluimerend bezig. Freewheelend met mijn gedachten kwam er een voorbeeld bovendrijven.
In de theorie en in onderzoeken kwam naar voren dat implementeren van technologie in de zorg lastig is. De noodzaak is dat er steeds minder personeel is, Nederland vergrijst. De overheid, met daaropvolgend organisaties, kiezen technologie om een deel van het werk/het personeelstekort door middel van technologie op te lossen. Het is een logisch bedachte richting, in elke branche wordt er op deze manier gekeken (1,2).
Een goed voorbeeld van technologie is, voor zowel degene die hulp nodig heeft, als degene die hulp biedt, de glucose sensor. Je hoeft niet meer dagelijks te prikken om je glucose te meten. Het kan uitgelezen worden op je smartphone. Superhandig als je diabetes hebt en ook handig voor de professional, want een deel van het werk wordt door technologie opgelost.
In mijn onderzoek over hoe je gebruikers betrekt bij de implementatie van zorgtechnologie kwamen de volgende drie hoofdlijnen naar voren waarom implementeren ingewikkeld is (3).
- Eén; Het is driedubbel (zo moeilijk), namelijk er is een technisch deel, een procesdeel en een sociaal deel. Je moet niet gewoon iets toepassen. Je moet iets nieuws ontdekken/onder de knie krijgen (technische innovatie), je moet het ook nog in je werk/in je leven toe kunnen passen (proces innovatie) en je moet het ook nog maar willen (sociale innovatie). Het algemene beeld van zorg is dat het mensenwerk is, techniek wordt niet als menselijk gezien (4).
- Twee; Ondanks dat iedereen lijkt te erkennen dat implementeren van technologie binnen de zorg moeilijk is, krijgt het vaak niet de aandacht die nodig is.
- Drie; Het woord implementatie. Het klinkt als opgelegd en door een ander bedacht. Over het algemeen vinden we dit niet leuk.
Nu ben je misschien benieuwd naar wat voor voorbeeld ik bedacht heb, maar wellicht had je het al geraden. Mijn hobby is fietsen. Dus mijn voorbeeld gaat over fietsen. Dit is ook techniek, al zal je het waarschijnlijk in eerste instantie niet associëren met zorgtechnologie.
Toch je zult maar uit een land komen, waar fietsen niet zo normaal is als in Nederland…
Het voorbeeld, leren fietsen, het is driedubbel als...
Jullie nieuw naar Nederland komen en niet kunnen fietsen.
We beginnen met het eerste punt, het is driedubbel, je moet iets nieuws leren, het toe kunnen passen in de praktijk/het dagelijks leven en je moet het zelf ook nog maar willen.
Stel, je komt uit het buitenland naar Nederland, samen met degene die je begeleiding of verzorging biedt. Jullie kunnen niet fietsen. Je heet Savannah en bent 50 jaar. Voor jou, Savannah is het, ik moet leren fietsen, want het is nodig. De opdracht voor je begeleider is, leer Savannah fietsen, want in Nederland zijn de afstanden klein en het vervoer moet hier om diverse redenen met de fiets.
Dit is in tegenstelling wat jullie gewend waren. In het buitenland werd je altijd met de bus opgehaald. Het enige wat je hoefde te doen is op tijd klaar staan op een bepaalde plek. Het enige wat je begeleider uit hoefde te leggen is waar en hoe laat je er moest zijn.
Je voelt het als nieuwbakken begeleider in Nederland al aankomen. Jouw taak wordt; zorg dat Savannah op de fiets naar haar werk gaat. Voel je jezelf wel in staat om Savannah te leren fietsen? Je kunt het zelf niet… Daarnaast, Savannah is ook wat ouder, kan ze het überhaupt nog leren?
En vooral niet vergeten dat Savannah nog van A naar B moet. Je kent zelf nauwelijks de route, de verkeersregels, de informele regels en waar zijn de rode vlakken en die paden langs de weg voor? Kortom, als Savannah (een beetje) kan fietsen, komt het dan wel goed als ze van A naar B moet? Hoe pas je in de praktijk toe dat ze met de fiets overweg kan en dat ze ook nog echt in het verkeer en van A naar B kan gaan fietsen?
Niet makkelijk. Je voelt jezelf er al niet comfortabel bij, alles is nieuw. Tegelijkertijd vind je misschien dat het onzin is, ze kan toch gewoon met de bus. Eigenlijk vindt Savannah dit makkelijker, omdat met de bus vertrouwd voelt. Waarom moet dat nou, implementeren dat iemand moet gaan fietsen, wie bedenkt dat nu?! ☹.
Dit voorbeeld gaat over dat de fiets en dat fietsen nieuw is. Zet in plaats van fietsen zorgtechnologie neer en je begrijpt waar zorgtechnologie mee te maken heeft.
De grap is dat je waarschijnlijk als Nederlander gedacht hebt, hoe moeilijk kan het nu zijn, fietsen.
Zou je in plaats van fietsen een mobiele telefoon als voorbeeld gebruiken, dan kom je al meer richting zorgtechnologie. Hoe moeilijk kan het nu zijn om met een mobiele telefoon om te gaan of een app te gebruiken. Je zult dan ook begrijpen dat het voor mensen die opgegroeid zijn met technologie (of met fietsen) makkelijker is.
Het tweede punt; niet de aandacht die het verdient en geen goede business case.
Stel dat je een gebrekkige fiets krijgt, geen goede uitleg of geen tijd (begeleiders zijn immers al zo druk en wie moet er dan begeleiden of verzorgen). Stel dat de fiets staat te verroesten, of de band lek is en er geen service/fietsenmaker is die de fiets kan maken. Stel dat je niet weet hoe een versnelling werkt of hoe je moet remmen? Kortom de business case is niet op orde. Kort gezegd, er wordt niet goed gefaciliteerd of het lukt niet om genoemde factoren op orde te krijgen. Facilitairen gaat over; niet genoeg tijd, geld, scholing en het gaat over dat het organiseren om tot fietsen te komen niet lukt.
Het derde punt, het woord implementatie.
Er is door een ander opgelegd dat iemand moet leren fietsen. Misschien had je zelf bedacht dat de afstand beter wandelend te doen was. Of je had ontdekt dat Savannah een collega heeft met wie ze mee kon rijden. Wellicht had je zelf andere en betere ideeën. Dit geldt ook voor zorgtechnologie. Kun je samen de (digitale) oplossing bedenken en het maatwerk verrichten dat bij iemand past?
Deze blog is bedoeld om je gevoel en beeld te geven waarom implementeren van zorgtechnologie ingewikkeld is. Wellicht schieten je bij het lezen van deze blog al oplossingen te binnen. Ik ben benieuwd of ze overeenkomen met wat ik met onderzoek heb opgehaald. De volgende blog gaat verder in op driedubbele innovatie en daaropvolgend blogs gaan in op de andere genoemde punten. Hier geef ik handreikingen in wat nodig is om succesvol technologie in de zorg te gaan gebruiken.
De afbeelding geeft de feiten uit mijn onderzoek weer.
Gebruikers en ambassadeurs geven aan dat veel implementaties mislukken. Bij implementeerders is het beeld tegenovergesteld en lukken de implemenaties vaak.
In de outcome lees je de belangrijkste thema’s waarom implementeren wel/niet lukt.
Bronnen
1) Actiz. (2019). Scenario’s ouderenzorg in beeld, sectorbeeld ouderenzorg naar 2030-2040. Utrecht: SiRM.
2) EC. (2018). data driven health care europa change gear. Opgehaald van ec.europa.eu: https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/data-driven-health-care-europe-change-gear
3) Post. (2022). Hoor je mij wel echt? Participatief actie onderzoek over hoe implementeerders gebruikers kunnen betrekken bij de implementatie van technologie.
4) Peters, Wiegers, Bie, & Friele, (2013). Peeters, J., Wiegers, T., Bie, J. d., & Friele, R. (2013). Technologie in de zorg thuis, nog een wereld te winnen. Utrecht: Nivel.